Entrevista a Fina Casalderrey

Un grupo de alumnos e alumnas de 1º ESO despois de ler O neno can decidiron entrevistar a Fina Casalderrey. Tomaron moi en serio o labor de documentación e o resultado á vista está. Grazas Fina, polo cariño, e a complicidade. 

O misterios dos fillos de Lúa, Dúas bágoas por Máquina, O neno can... Por que os animais teñen tanto protagonismo nas súas obras? 

 

De certo poderiamos seguir cunha vintena delas, polo menos, nas que os animais teñen algunha ou moita relevancia. O caso é que non sei moi ben a razón, quizais porque me criei con cans, galiñas e gatos moi cerca e na dos avós habería que lles engadir ovellas, vacas, paxaros...

Ás  veces un animal humanizado sérvenos para dar entrada a un tema complexo para a infancia como pode ser, poño por caso, a explotación da muller, tal é o caso de E ti, ¿que farías por min?. Sempre pensei que os animais da casa son as mellores pílulas contra o estrés ou a tristeza. Achéganse pedindo caricias, pásaslle a man polo lombo... e suavizas man e ánimo. Nalgún dos libros, como en A pomba e o degolado hai un paralelismo entre a vida dos paxaros e a de André, o protagonista... o de Lúa, eu tiven unha gata que se chamaba Lúa.... en Dúas  bágoas... quen non o pasa mal cando lle desaparece o seu can?

En O neno can todos os relatos seguen a mesma estrutura: un neno coñece a un can e afrontan os problemas xuntos. Por que? 

 

En O neno can a figura do can, con nomes sempre de fenómenos metereolóxicos, que aparece en cada historia, convértese no máis grande nexo de unión entre os diferentes relatos... De certo, un neno, ou unha nena, atopa cun can da rúa, cun ser ao que se lle supón que sofre as mesmas calamidades que a persoa que o busca, ou a quen el busca ou con quen o azar lle fai bater. No relato que dá título ao libro o propio neno é tomado por un can polos demais rapaces. En realidade, cando aparece o can é unha sorte de bo presaxio, como se a partir dese instante as cousas comezasen a endereitarse, a ir mellor.

Tamén é habitual que nas súas obras aparezan os problemas da infancia. É algo que lle preocupa?

 

Dei clase 40 anos!! Xubileime queréndolles moito, moito; e o máis difícil, creo que queréndome a min tamén... Gústanme os rapaces "reais", que viven historias cribles. Moitas delas , xa de por si, son bastante incribles. Tento meterme na pel de un de vós, cando me parece que o consigo, síntome afortunada, ata fada! Creo que as nenas e os nenos , os mozos e as mozas... son máis novos ca min, non menos intelixentes e que calquera tema se pode tratar, o difícil está en saber como. Un neno real ten soños, ten medos, ten desexos, ten problemas.

Que hai de real nas historias deste libro?

No neno can, por desgraza, todo podería ser real. Son historias ficticias, inventadas, pero non hai mellor taller literario que a propia vida, nela acotío presenciamos ou dannos conta de historias semellantes e ben máis duras. Certo que a literatura non pode cambiar o mundo, pero si as persoas que a len. 

Hai elementos autobiográficos nalgunha das súas obras? 

Segurísimo que si, incluso aínda que eu mesma non o saiba. Sempre escribimos do que sabemos, do que soñamos, do que desexamos, do que nos preocupa, do que nos ocupa, do que lemos ou imaxinamos... A mantenta, adrede, nunca escribín sobre min mesma, con todo, en cada libro vaise un anaquiño de min, da miña maneira de ler o mundo.

Dende o meu punto de vista,  A lagoa das nenas mudas é unha das súas mellores obras. Como naceu esa historia? 

 

Moitas grazas! Iso é porque aínda non liches Historia da bicicleta dun home lagarto :) A lagoa... débolla a un par de nenas de Serra Leona que a mediados de curso trouxeron para a miña clase. Non sabían nin galego nin castelán. O director sentounas en cadanseu pupitre, foise e un rapaz espetoulle de súpeto "neghras!!" Díxollo con voz de insultar e, aínda que elas non entenderon o significado, romperon a chorar desconsoladamente... Iso pareceume tan cruel...

É máis fácil escribir un libro soa ou acompañada? Volverá elixir esta maneira de contar?

 

Soa é máis doado. Para facer un libro acompañada hai que facer un exercicio de humildade, de xenerosidade, de contención... pero resulta sempre enriquecedor.

Que premio recibiu con máis ilusión? 

 

O último premio ao que me presentei foi no 1995, e concedéronme o EDEBÉ en xaneiro do 1996. Veu logo o Nacional, que a ese non te presentas, nese mesmo ano e nunca máis me presentei a ningún premio. Os que veñen son os máis entrañables, porque veñen sos... O mellor, o mellor... é o premio de ter mozos e mozas coma ti que len os meus libros, e en ocasións relen varias veces. Ese si que é un premio!! Moito vos debo a vos e ao profesorado!!

Algunhas persoas pensan que a Literatura Infantil e Xuvenil é unha literatura inferior. Que pensa  vostede ao respecto e que lles diría? 

 

Uf, daríalles unha conferencia con probas, a LIX non xoga en segunda división, só "xoga" nunha dimensión descoñecida para moitos. Por iso se abraian cando descobren verdadeiras xoias nesta literatura. Escribir para nenos, non é escribir para parvos!! Pola contra a vós "repampínflavola" que un libro acadase mil premios, se non vos gusta dicídelos sen ataduras de ningún tipo. Hai moita Xente que escribe "para nenos" pero non toda fai "literatura"... iso tamén é verdade. Un neno sabe gozar cunha metáfora axeitada, aínda que non acerte a recoñecela.

Quen elixe os membros da RAG? Que criterios se seguen? 

 

Elixen os que xa son membros. Esa información podes atopala na rede. debería ser unha persoa que dalgunha maneira fixese algo polas letras galegas, pola lingua...que trascenda fóra das portas da súa casa... Na rede atoparás información.

Por que hai tan poucas mulleres?  Acaso as mulleres galegas escriben peor cós homes?

 

Hoxe, cando isto che contesto é o día de Rosalía, a 1ª muller (e poucas máis) homenaxeada no Día das Letras Galegas. Hai moi poucas, aínda que sexan moitas as que o merecerían, porque as portas do mundo da cultura estiveron demasiados anos pechadas para as mulleres. Se ler o prólogo de  La hija del mar de Rosalía, alí ela "pide desculpas" por atreverse a escribir sendo muller, xa te dás conta dalgunhas cousas inxustas...

Como se vive o tema dende dentro? Que pensan as académicas ao respecto? Hai debate interno? 

 

Claro que se fala tamén diso, pero é tan evidente a diferenza que case nin admite debate. Oxalá entren agora algunhas máis... por desgraza morreron dous académicos hai pouco e teñen que entrar dous máis.  Veremos que pasa...

  

Dos libros que escribiu cal me recomendaría? Por que? Que outros títulos e/ou autores debería ler unha persoa da miña idade?

 

Sé libre, busca, trabúcate, faille caso a un compañeiro, ou non, á profe, ou ao profe, ou non... descubre, seguro que hai algún tesouro agardándote.

É tan importante a lectura como din os pais e o profesorado? 

 

Aínda que só sexa para sentirte logo libre para poder non ler, si, é importante, moito. Iso non significa que todas as persoas que len son boa xente, ou moi intelixentes, pero seguro que están máis preparados para dicir "si" ou dicir "non" e iso é moi útil.

En fin, son todas preguntas demasiado interesantes, e moitas... Precisaría unha tarde para contestar a gusto a cada unha delas...

E xa para rematar, unha pregunta que sempre lle facemos aos escritores e escritoras  cos que falamos: Por que escribe en galego? Non cre que se empregase o castelán aumentaría considerablemente o seu número de lectores? 

 

Escribo en galego sempre, porque son galega. Logo, se non o fago mal de todo, xa me traducen a outras linguas. Eu non estou segura de que escribir en galego nos prexudique, dende logo a nivel de afectos, non me prexudica nada! Os premios que me deron a nivel do estado español ou mesmo algúns recoñecementos internacionais, foi por libros que no seu día estaban publicados só en galego.


Moitas grazas, Fina, polo seu tempo e agardamos poder vela pronto en Curtis. 

       
Neste momento, contamos xa cunha nova muller na RAG: Marilar Alexaindre, veu ocupar recentemente a cadeira de Neira Vilas.